جان‏ شیفته‏ (2ج‏) رومن‏ رولان ‏/ به ‏آذین‏

کتاب «جان شیفته» یکی از مهم‌ترین آثار ادبی قرن بیستم است که در سال 1922 منتشر شد. قهرمان اصلی داستان، زنی است به نام «آن ماری»، که زندگی‌اش در کشاکش میان عشق، ایمان، تعهد اجتماعی و رنج‌های درونی می‌گذرد. او زنی روشن‌فکر، مهربان و فداکار است که در جامعه‌ای مردسالار، در پی معنای زندگی و عدالت می‌گردد. رمان در واقع روایت رشد فکری و روحی آن ماری است؛ زنی که در پی رهایی از قیود سنّتی و دینی، با واقعیت‌های تلخ جامعه روبه‌رو می‌شود. او عاشق می‌شود، شکست می‌خورد، مادر می‌شود، و در عین حال از آرمان‌های انسانی و آزادی‌خواهانه‌اش دست نمی‌کشد. در خلال زندگی «آن ماری»، «رومن رولان» مسایل مهمی مثل جنگ، ایمان، مادری، عشق، سوسیالیسم، و بحران وجدان مدرن را مطرح می‌کند. شخصیت‌های فرعی متعددی وارد زندگی او می‌شوند که هر کدام نماینده نوعی اندیشه یا گرایش در جامعه فرانسه پس از جنگ جهانی اول هستند. در پایان، آن ماری پس از رنج‌های بسیار، به نوعی آرامش معنوی و آشتی درونی می‌رسد؛ نه در قالب ایمان دینی سنتی، بلکه از راه عشق به انسان و زندگی.

رمان «جان شیفته» تصویری است از روح انسان جست‌وجوگر در دنیای مدرن. رولان در این اثر، همان دغدغه‌های انسانی و اخلاقی را ادامه می‌دهد که در آثار پیشینش مثل «ژان کریستف» هم داشت. در مرکز داستان، تضاد میان عشق و وظیفه، ایمان و خرد، فردیت و اجتماع قرار دارد. «آن ماری» می‌کوشد معنایی والا برای زندگی پیدا کند، اما در جهانی سرد و بی‌رحم. او یکی از برجسته‌ترین زنان در ادبیات فرانسه است: زنی اندیشمند، پرشور و مستقل که با آرمان‌های انسانی‌اش می‌کوشد زندگی را تاب آورد. رومن رولان او را نه به‌عنوان «زن عاشق» صرف، بلکه به‌عنوان نماد روح انسان‌گرای قرن بیستم ترسیم می‌کند. او در برابر ظلم، جنگ، و محدودیت‌های اجتماعی می‌ایستد؛ و این ایستادگی، جوهره‌ی «جان شیفته» است.

«جان شیفته»، در کنار «ژان کریستف»، مکمّل جهانِ فکریِ «رومن رولان» است. در حالی که «ژان کریستف» روح مرد هنرمند را می‌نمایاند، «جان شیفته» چهره‌ی زنِ متفکر و رنج‌دیده را به تصویر می‌کشد. به همین دلیل، منتقدان این دو را دو نیمه‌ی یک کل می‌دانند؛ مرد و زنی که در جست‌وجوی حقیقت‌اند.