تاریخ روضه الصفای ناصری (15ج) هدایت / اساطیر

«روضه‌الصفا» یکی از جامع‌ترین و باشکوه‌ترین آثار تاریخی دوره‌ی تیموری است. «محمّد بن خاوندشاه بن محمود مرعشی، معروف به میرخواند» مورخ ایرانی اهل بلخ و نوه‌ی خواجه بزرگ «میرزا خواندشاه»، این اثر را با هدف تدوین یک تاریخ عمومی و منظم از آفرینش تا روزگار خود نوشت. این کتاب دربرگیرنده‌ی تاریخ پیامبران، پادشاهان ایران باستان، خلفای اسلامی، و سپس حکومت‌های ایرانی و اسلامی تا عصر سلطان حسین بایقرا است.

این اثر، در کنار «حبیب‌السیر خواندمیر» و «تاریخ جهانگشای جوینی»، از ارکان مهم تاریخ‌نگاری فارسی پس از حمله مغول به‌شمار می‌آید.میرخواند ساختار کتاب را بر پایه‌ی توالی تاریخی استوار کرده است: از خلقت جهان و آدم آغاز می‌کند، سپس به پیامبران، پادشاهان پیشدادی و کیانی، اسکندر، اشکانیان، ساسانیان، خلفا، سلسله‌های اسلامی و در نهایت تیموریان می‌پردازد. روش او تلفیقی از تاریخ‌نگاری روایی و ادبی است. در عین حال که وقایع تاریخی را نقل می‌کند، از نثر فاخر، آراسته و مسجّع بهره می‌گیرد؛ به‌گونه‌ای که گاه رنگ ادبی کتاب بر محتوای تاریخی آن می‌چربد.

«روضه‌الصفا» از گسترده‌ترین تواریخ عمومی فارسی است و از آفرینش تا زمان نگارنده را در بر دارد. این جامعیت، آن را به مرجع بسیاری از مورخان پس از خود بدل کرده است. نثر میرخواند از شاهکارهای نثر فنی فارسی است. ساختارهای متوازن، صنایع بدیعی، و شیوایی جملات، کتاب را از نظر ادبی نیز برجسته کرده است. بر خلاف برخی از مورخان پیش از او (مانند طبری)، میرخواند کوشیده میان بخش‌های گوناگون تاریخ پیوستگی ایجاد کند و روایتش را یک‌دست و منظم نگه دارد. او برخلاف مورخان عرب‌زبان، به تاریخ ایران باستان و پادشاهان ملی اهمیت فراوان داده و آن را در پیوند با تاریخ اسلام بررسی کرده است.

«روضه‌الصفا» را می‌توان نماینده‌ی شکوه نثر تاریخی فارسی در دوران تیموری دانست؛ اثری که میان ادب و تاریخ پلی ساخته است. از یک سو گنجینه‌ای عظیم از روایت‌های تاریخی است، و از سوی دیگر، سندی از ذوق و زبان فارسی در دربار هرات. ارزش ادبی، نظم روایی و توجه به هویت ایرانی، آن را در شمار مهم‌ترین تاریخ‌نامه‌های فارسی قرار داده است.

آثاری چون حبیب‌السیر (تألیف نوه‌اش خواندمیر) و تاریخ عالم‌آرای عباسی اسکندر بیک منشی، به‌طور مستقیم از آن تأثیر پذیرفته‌اند.

همچنین ترجمه‌ها و تلخیص‌های متعددی از این کتاب در هند و ایران انجام شد و تا سده‌های بعد، منبع رسمی تدریس تاریخ در دربارها بود.