ژان ‏کریستف‏ (2ج‏) رولان / خبره‏ زاده‏ / نگاه‏‏ (4 جلد در 2 مجلد)

رمان «ژان کریستف» رمانی فلسفی انسانی است که در سال‌های 1904 تا 1912 توسط «رومن رولان» نگاشته شده است. در ۱۰ جلد نوشته شده و زندگی یک موسیقیدان آلمانی خیالی به نام «ژان کریستف کرافت» را از کودکی تا مرگ دنبال می‌کند. این اثر نوعی زندگی‌نامه‌ی انسان هنرمند است؛ هنرمندی که در جستجوی حقیقت، آزادی و عشق است و با رنج، تنهایی و تضادهای اجتماعی می‌جنگد.

ساختار و مسیر داستان شامل سه بخش است:

1. کودکی و جوانی: کریستف در خانواده‌ای فقیر و موسیقیدان در آلمان متولد می‌شود. نبوغ موسیقایی‌اش زود آشکار می‌شود اما با پدری الکلی و جامعه‌ای خشک و محافظه‌کار روبه‌روست.
2. دوران بیداری: در جوانی به تدریج از سنت‌ها و اطاعت کورکورانه جدا می‌شود و به فردیت و آزادی فکری می‌رسد. شکست‌های عشقی و فشار اجتماع او را از وطن می‌راند.
3. تبعید در فرانسه: کریستف به پاریس می‌رود؛ جایی که با روشنفکران، هنرمندان و تضاد فرهنگی آلمان و فرانسه روبه‌رو می‌شود. او میان دو ملت پلی از دوستی و تفاهم می‌بیند، هرچند خود از هر دو سرزمین دلزده است.
4. دوران پختگی و سالخوردگی: در سال‌های پایانی، پس از تجربه‌ی شکست‌ها، مرگ عزیزان و انزوای عمیق، به نوعی صلح درونی و آرامش فلسفی می‌رسد. مرگ او در اوج تعالی روحی رخ می‌دهد، به مثابه‌ی رهایی از قفس زندگی.

آزادی فردی و حقیقت‌جویی در برابر نفاق اجتماعی، رنج هنرمند در جهانی مادی و ناسازگار، برخورد تمدن‌ها (آلمانِ عقل‌گرا و فرانسه‌ی احساس‌گرا)، رشد روحی انسان از ناآگاهی تا روشن‌بینی و موسیقی به عنوان زبان روح و نماد پیوند انسان با امر مطلق، درونمایه‌ها و مفاهیم اصلی این کتاب را تشکیل می‌دهند.

رومن رولان با ژان کریستف، تصویری از انسان آرمانیِ قرن بیستم ترسیم می‌کند؛ انسانی که با وجدانش در تضاد با جامعه است. این اثر نوعی حماسه‌ی درونی است؛ نه از جنگ و قهرمانان بیرونی، بلکه از نبردی در قلب انسان. رولان در مقدمه‌ی اثر می‌گوید که هدفش «نوشتنِ زندگیِ روحیِ یک نابغه‌ی گمنام» بوده است. او در واقع از کریستف، نماد وجدان بشری می‌سازد.

نثر رولان شاعرانه و موسیقایی است؛ ریتم جملات گاه یادآور قطعات سمفونیک است. در عین حال، بخش‌هایی از رمان به شدت فلسفی و تأمل‌برانگیز است. اما طولانی‌بودن اثر و کندی روایت، باعث شده برخی منتقدان آن را «بیش از حد ایده‌آلیستی و خطابه‌وار» بدانند.

رولان برای این اثر، در سال ۱۹۱۵ جایزه‌ی نوبل ادبیات را دریافت کرد. «ژان کریستف» الهام‌بخش نویسندگان بسیاری (از توماس مان تا هرمان هسه) شد و بعدها مسیر ادبیات روان‌شناختی و اگزیستانسیالیستی را هموار کرد.

در عمق اثر، نوعی باور به وحدت انسان و جهان وجود دارد. رولان، در میانه‌ی جنگ و نفرت، پیامی از صلح، عشق و روشنایی درونی می‌دهد. ژان کریستف به‌نوعی مظهر انسان الهی است که از خاک به نور می‌رسد.

«ژان کریستف» نه فقط داستان یک زندگی، بلکه سفر روح انسان از تاریکی به روشنایی است. این رمان، با شکوهی آرام و موسیقایی، از رنج سخن می‌گوید اما در نهایت پیامش امید است: «باید در درون خود خورشیدی داشت، تا حتی شب‌های تار را روشن کرد.»