گیاه شناسی پایه دانشگاهی / گیاهان بی گل / کیان مهر / آییژ

توجه‌آگاهی مفهومی است که در سال‌های اخیر تحت تأثیر مذاهب مختلف از جمله بودائیسم، اسلام و مسیحیت، توجّه روان‌شناسان و پژوهشگران غربی را به خود جلب کرده است. توجّه‌آگاهی یعنی توجّه کردن منعطف، باز و کنجکاوانه توأم با پذیرش و عدم قضاوت به آنچه که در لحظۀ کنونی در حال روی دادن است.

تمرین‌های توجّه‌آگاهی به مراجعان در درمان کمک می‌کند تا این نکته را درک کنیم که احساسات، افکار و حس‌های بدنی ناخوشایند ممکن است رخ دهند، امّا آن‌ها جزء ثابت و دائمی وجودِ ما نیستند. توجّه‌آگاهی برای ما این امکان را فراهم می‌کند تا به‌جای گیر افتادن در دنیای بیرون و درون و باور کردن قصه‌های ذهنی‌مان و واقعی دانستن آن‌ها و پاسخ دادن ناآگاهانه به آن‌ها یا تلاش برای دور کردن آن‌ها، با ذهنی باز، پذیرا و مهربانانه با آن‌ها روبرو شویم.

اساس درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر توجه‌آگاهی قرار دارد، امّا برای داشتن زندگیِ غنی، معنادار و کامل، به چیزی بیشتر از توجه‌آگاهی، یعنی عمل کردن در جهتِ ارزش‌ها نیاز است. این درمان به‌دنبال از بین بردن رنج‌ها و سختی‌های زندگی نیست، بلکه می‌خواهد با گرفتن زهر افکار و احساسات ناخوشایند، درد هیجانی تبدیل به رنج کشیدن مستمر و مداوم که مانع عمل کردن در جهتِ زندگیِ پُربار و سرزنده است، نشود. ACT شیوه‌ای برای زندگی در جهتِ ارزش‌هاست. البته همواره این‌گونه زندگی کردن شاید امکان‌پذیر نباشد، امّا با تمرین و ممارست می‌توانیم این نوع نگاه به دنیا را در خود تقویت کنیم.

ACT شما را در معرض موضوعات مهمی قرار می‌دهد: واقعاً از اعماق قلب‌تان دوست دارید چه کسی باشید و می‌خواهید در طی عمر کوتاه‌تان بر روی این کرۀ خاکی، چه کاری انجام دهید. ACT اسمش را از یکی از پیام‌های مرکزی‌اش گرفته است: بپذیرید هر آنچه را که خارج از کنترل شخص شماست و متعهد باشید به آنچه که زندگی شما را پُربار می‌سازد. هدف ACT‌ این است که به 2 روش به ما کمک کند زندگیِ غنی، کامل و معناداری داشته باشیم:

1. به ما مهارت‌های روان‌شناختی را یاد می‌دهد که بتوانیم افکار و احساسات دردآور را به‌طور مؤثر تحمّل کنیم به‌طوری که تأثیر و نفوذ کمتری داشته باشند.
2. به ما کمک می‌کند تا بفهمیم واقعاً چه چیزی برای ما مهم و معنادار است ـ به این معنا که ارزش‌های ما را روشن می‌کند ـ و از این اطلاعات در جهت هدایت کردن، الهام‌ بخشیدن و برانگیختن ما برای انتخاب هدف و انجام اعمالی که زندگی‌مان را پُربار می‌کنند، استفاده می‌کند.

در حال حاضر قلمرو ACT از طریق انتشار کتب متعدّد و صدها مقاله گسترده‌تر شده است. درمانگران نیاز دارند از جایی شروع به کشف این قلمرو کنند. «راس هریس» نویسندۀ کتاب توانایی فوق‌العاده‌ای در درکِ موضوعات، بدون پیچیدگی و ارائۀ ایده‌های بالینیِ پیچیده به شیوهای قابل فهم دارد. ACT به زبان ساده از متنی روشن برخوردار است. «راس» سال‌های زیادی را به درک عمیق این کار اختصاص داده و یاد گرفته که آن را به‌طور کامل به‌کار ببندد و توسعه دهد. در این کتاب، او از استعداد مثال‌زدنی خود برای ارائه و تدوین روشنِ مدل ACT استفاده کرده و از خلاقیت بالینی خود برای ارائۀ روش‌ها و راه‌های جدید برای رسیدن به قلب مفاهیم موجود در ACT همراه با مراجعان بهره برده است.

فهرست:

مقدمه: موضوع چیست؟

فصل 1: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به‌طور خلاصه

فصل 2: گیر افتاده‌اند امّا نشکسته‌اند

فصل 3: خانۀ ACT

فصل 4: کسب تجربه

فصل 5: سرآغاز ACT

فصل 6: ساختن چی؟

فصل 7: به افکارتان نگاه کنید

فصل 8: فضا دادن

فصل 9: بودن در اینجا و اکنون

فصل 10: آگاهی خالص

فصل 11: بدانید چه چیزی مهم است

فصل 12: آنچه را که لازم است انجام دهید

فصل 13: گیر نیفتادن

فصل 14: من و تو

فصل 15: سفر درمانگران