تاریخ فشرده ترکیه / استون / رضایی / مرکز

ترک‌های اولیه از منطقۀ آلتایی در آسیای مرکزی، در مرز غربی مغولستان امروزی آمده بودند و حتّی شاید با آلاسکا در آن سوی تنگه‌ها ارتباط دوری داشتند (واژۀ اسکیموها برای «خرس» همان واژۀ ترکی «آیی» است.) نخستین اشارۀ مکتوب به آنان واژۀ چینی تو ـ کیو مربوط به قرن دوم پیش از میلاد مسیح است؛ نامی که بعدها این‌جا و آن‌جا در منابع چینی قرن ششم میلادی به چشم می‌خورد. این واژه به قبایل جنگجوی قرن ششم میلادی اطلاق می‌شود که می‌کوشیدند به تمدن‌های برتر یورش برند. واژۀ «ترک» نام قبیلۀ برتر بود و معنایش «مرد قوی» است. این کوچ‌نشینان که نَسَبشان به مغول‌ها و شاید به هون‌ها هم می‌رسید، در پهن‌دشت‌های آسیای مرکزی پراکنده شدند و برای چینی‌ها دردسرهای زیادی درست کردند. در قرن‌های دوازدهم و سیزدهم، مارکوپولو، ترکستان چین را «ترکیۀ بزرگ» می‌نامید و نام مکان‌ها هم آشکارا از ترکی گرفته شده‌اند.

کتاب «تاریخ فشردۀ ترکیه» اثری چشم‌گیر است که قالب عامیانه را می‌شکند و خوانندگانش را با سرزمینی دور از تصوراتشان، آشنا می‌کند.